Ναός Αγίου Γεωργίου - Αγίου Χαραλάμπους

Πρόκειται για ιδιόρρυθµο κτίσµα, σε χαµηλότερη στάθµη και απέναντι από τον αρχικό καθεδρικό ναό της επισκοπής Ιεράπετρας, γνωστό ως Παναγία η Εφτάτρουλη, εντός του οικισµού της Επισκοπής, που κατεδαφίστηκε στις αρχές του 20ού αι. για να κτιστεί στη θέση του ο σηµερινός. Από το όνομα και τις λίγες φωτογραφίες που διασώζει ο Gerola, φαίνεται πως ήταν ένας μεγάλος ναός στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς με κεντρικό τρούλλο και μικρότερους τρούλλους, ή φουρνικά, με πολλά και σημαντικά γλυπτά και κίονες διαφόρων εποχών.

Ο τρουλαίος ναός του Αγίου Γεωργίου, όπως αποδείχθηκε και από την ανασκαφική έρευνα στο εσωτερικό του, ήταν αρχικά λουτρό το οποίο θα πρέπει να συνδέεται µε το επισκοπικό συγκρότηµα που πιθανόν υπήρχε κοντά στον καθεδρικό ναό της Παναγίας της Εφτάτρουλης. Με βάση τα οικοδοµικά του χαρακτηριστικά έχει χρονολογηθεί στον 11ο αι. και έχει ιδιαίτερη θέση στη βυζαντινή αρχιτεκτονική της Κρήτης. Αποτελεί ένα σπουδαίο παράδειγµα βυζαντινού λουτρού µε ενδιαφέροντα µορφολογικά χαρακτηριστικά και σπάνιο για την Κρήτη κεραµοπλαστικό διάκοσµο. Μετά την λατινική κατάκτηση και αφού σταµάτησε η λειτουργία του λουτρού, το κτίσµα µετασκευάστηκε σε ναό. Τον 16ο αιώνα το νότιο διαµέρισµα µετατράπηκε σε παρεκκλήσιο αφιερωµένο στον Άγιο Χαράλαµπο, µε µικρές τροποποιήσεις στην κάτοψη και κατασκευή νέου θόλου. Προκειµένου να γίνει δυνατή η συνένωση και η εσωτερική επικοινωνία των δύο διαφορετικών τυπολογικά ναών, προκλήθηκε καταστροφή ενός τµήµατος του λουτρού-ναού του Αγίου Γεωργίου. Στην ανατολική Κρήτη υπάρχει ένα ακόµη παράδειγµα µετατροπής λουτρού σε ναό. Πρόκειται για τον ναό των Αγίων Αποστόλων Κάτω Επισκοπής Σητείας που είναι µικρότερο και απλούστερο κτίσµα. Το συγκρότηµα των δύο ναών συντηρήθηκε και αποκαταστάθηκε µε ευθύνη της 13ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων το 2006. Πανηγυρίζει στις 23 Απριλίου, µνήµη του Αγίου µεγαλοµάρτυρος Γεωργίου, και 3 Νοεµβρίου, εορτή της ανακοµιδής των ιερών λειψάνων του Αγίου, και στις 10 Φεβρουαρίου, ηµέρα µνήµης του Αγίου ιεροµάρτυρος Χαραλάµπους.

Βλέπε και: www.orthodoxcrete.com