Ομιλία του Ελλογ. κ. Χριστοφόρου Χαραλαμπάκη, Τακτικού Μέλους της Ακαδημίας Αθηνών και ομότ. Καθηγητού Γλωσσολογίας του ΕΚΠΑ, κατά την εκδήλωση απονομής του παρασήμου και του μεταλλίου του Αγίου Νεκταρίου στον Σεβ. κ. Κύριλλο

Ο κ. Χαραλαμπάκης, μετά την απονομή των δύο ύψιστων τιμητικών διακρίσεων στον σεβασμιώτατο, ανέφερε, μεταξύ άλλων, τα εξής:

Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας, υπέρτιμος και έξαρχος Ανατολικής Κρήτης, κ. Κύριλλος (κατά κόσμον Γεώργιος Διαμαντάκης) γεννήθηκε το 1971 στο πανέμορφο χωριό του Ηρακλείου Κάτω Ασίτες, που απλώνεται στους πρόποδες του Ψηλορείτη. Ο Νικηφόρος Φωκάς, που απελευθέρωσε την Κρήτη από τους Άραβες το 961, έφερε στρατιώτες από την Άσσο της Μυσίας οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, εξού και η ονομασία του χωριού. Οι Κάτω Ασίτες διαθέτουν 22 εκκλησίες, απτό δείγμα της πίστης των κατοίκων, με πολιούχο την Αγία Παρασκευή. Η Μονή Αγ. Γεωργίου Γοργοελεήμονα ή Γοργολαΐνι έχει μεγάλη ιστορική παράδοση, καθώς αναφέρεται σε ενετικό έγγραφο του 1319, και υπήρξε κέντρο επαναστατικών αγώνων. Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής διετέλεσε ο μακαριστός Ευγένιος ως το 1994, οπότε εξελέγη Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας. Το 1995, έτος αποφοίτησής του από τη θεολογική Σχολή του ΑΠΘ, ο Κύριλλος χειροτονήθηκε διάκονος στην ιστορική Μονή Τοπλού, ενώ το 1999 διορίστηκε Πρωτοσύγκελος στη Μητρόπολή μας. Από τότε παρακολουθώ τη λαμπρή εξελικτική του πορεία. Το 2006 διορίστηκε Διευθυντής Συντάξεως του επίσημου Δελτίου της Εκκλησίας Κρήτης «Απόστολος Τίτος» και το 2010 Αρχιγραμματεύς της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου. Στις 12 Οκτωβρίου 2016 εξελέγη παμψηφεί Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας και η ενθρόνισή του έγινε τον επόμενο μήνα, στις 19 Νοεμβρίου στον ιερό ναό της Αγίας Φωτεινής.

Η προσωπικότητα του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη κ. Κυρίλλου, αλλά και η βαθύτατη εκτίμηση που τρέφει στο πρόσωπό του ο λαός και οι Αρχές του τόπου απεικονίζονται στο 94ο τεύχος (Οκτώβριος – Δεκέμβριος του 2017) του περιοδικού Άγκυρα Ελπίδος που είναι αφιερωμένο στην εκλογή, χειροτονία και ενθρόνισή του. 

Αναλαμβάνοντας τα ηνία της Μητροπόλεως επισήμανε (σ.14): «Γνωρίζω καλώς ότι η επισκοπική διακονία είναι συνεχής σταυρώσιμη πορεία προς τον Γολγοθά και ότι η επισκοπική Μίτρα, αν και καλύπτεται υπό «χρυσής αλουργίδος», εν τούτοις θα καταστεί πολλές φορές στην πορεία μου ακάνθινος στέφανος. Καταλαβαίνω ότι οφείλω να εκδαπανηθώ στην υπηρεσία του ποιμνίου που μου εμπιστεύτηκε ο Θεός, να το παρηγορήσω και να κάμω την οδύνη του δική μου οδύνη και τον πόνο του δικό μου πόνο». Αναφέρθηκε (σ. 15) στον ‘εν ουρανίοις θαλάμοις’ αναπαυόμενο πολύκλαυστο Γέροντά του αοίδιμο Μητροπολίτη Ιεραπύτνης και Σητείας Ευγένιο, «η πνευματική σύνδεση με τον οποίο από τα παιδικά μου χρόνια, μόνο αγαθές αναμνήσεις και πνευματικές εμπειρίες μου πρόσφερε». Ζήσαμε όλοι από κοντά την ανείπωτη θλίψη από τον δυσβάστακτο αιφνίδιο θάνατο του Γέροντά του στις 15 Σεπτεμβρίου 2016, σαν σήμερα, πριν από επτά ακριβώς χρόνια.

Ο Σεβασμιώτατος τόνισε (Άγκυρα Ελπίδος, 2017, 63): «Βασικός στόχος της επισκοπικής μου διακονίας είναι να εργασθώ ευαγγελικά, να επιτελέσω το θέλημα του Θεού επί της γης και να αποκαλύψω στον λαό του το σωτήριο έργο της θείας οικονομίας του».

Στη Μητρόπολή μας υπάρχει μεγάλη εκκλησιαστική παράδοση, όπως μαρτυρεί η λαμπρή ιστορία της Ιεράς Σταυροπηγιακής Μονής Παναγίας Ακρωτηριανής και Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Τοπλού Σητείας και οι Μονές Παναγίας Φανερωμένης, Αγίου Ιωάννου Καψά Σητείας, Παναγίας Εξακουστής Μαλλών Ιεράπετρας, το Ιερό Προσκύνημα Αγίων Πάντων Αγιασμένου και το Ιερό Ησυχαστήριο «Άξιόν Εστί».

Η ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεώς μας είναι υποδειγματική ως προς τη δομή και οργάνωσή της, σπουδαίο επίτευγμα του Μητροπολίτη μας ο οποίος είναι πλήρως εξοικειωμένος με την υψηλή τεχνολογία την οποία και αξιοποιεί με τον καλύτερο τρόπο. Οι περισσότερες εκδόσεις της Μητρόπολης και του Ιδρύματος «Παναγία η Ακρωτηριανή» είναι ψηφιοποιημένες και δωρεάν προσβάσιμες. Αξίζει να εντρυφήσει κανείς στα καλαίσθητα περιοδικά «Άγκυρα Ελπίδος», «Νεανικά Αγκυροβολήματα» και «Κοντά στον Χριστό».

Το εκδοτικό έργο της Μητρόπολης είναι εντυπωσιακό. Πολύτιμα είναι, για να αναφέρω ελάχιστα ενδεικτικά παραδείγματα, τα Βιβλία: «Ιστορικό Ιεράς Μονής Παπλινού», «Προσκυνητάριον Ιεράς Μονής Παναγίας Φανερωμένης» (στην ελληνική, αγγλική, γαλλική και ρωσική γλώσσα), «Η ιερά Μονή Παναγίας Βρυωμένης Μεσελέρων». Αναφέρω ιδιαίτερα τα βιβλία των: Εμμ. Φαρσάρη, «Η θρησκευτική παράδοση στην Ανατολή Ιεράπετρας επί Βενετοκρατίας και Τουρκοκρατίας» (2008), Παπά Νικολάου Αλεξάκη, «Ρωμαίικη εκκλησιαστική Μουσική» (2020), Λουκά Δ. Παπαδάκη, «Η Κρήτη στην επανάσταση του Εικοσιένα» (2021), Α. Ε. Στιβακτάκη, «Χατζηαναγνώστης ο Συμιανός» (2021) και δύο έξοχα δημοσιεύματα (2022) του καθηγητή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Γεωργίου Κ. Παπαζογλου για τον Άνθιμο, Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και τον Ιωσήφ Φιλάγρη. Οι «Τυπικές διατάξεις ιερών ακολουθιών έτους 2021 κατά την τάξη της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας» (466 σελίδες) είναι σπουδαία εκδοτική προσφορά. Όλα τα βιβλία διακρίνονται για την ποιότητα και την υψηλή αισθητική τους.

Επιτεύγματα του τιμώμενου απόψε Ιεράρχη είναι η Σχολή Βυζαντινής Μουσικής «Άγιος Ανδρέας ο Κρήτης» και η Σχολή Αγιογραφίας-Ψηφιδωτού η οποία λειτουργεί για αρχάριους και προχωρημένους, στο ναό της Αγίας Φωτεινής Ιεράπετρας και στο ναό Αγίου Γεωργίου Σητείας.

Αξίζει να αναφερθώ ιδιαιτέρως στο Θερινό Σχολείο Ελληνικής Γλώσσας, φέτος το πέμπτο στη σειρά, το οποίο οργανώνει το Κέντρο Πολιτιστικής και Κοινωνικής Μέριμνας της Μητρόπολής μας. Γνωρίζω από πρώτο χέρι το σπουδαίο έργο που επιτελείται και τα πολλαπλά οφέλη που αποκομίζουν οι μαθητές οι οποίοι προέρχονται από διάφορες χώρες. Δεν γίνεται απλώς τυπική διδασκαλία της Νεοελληνικής. Οι δραστηριότητες επεκτείνονται σε όλες τις πτυχές του πολιτισμού, την τοπική ιστορία, τη λαογραφία και αρχαιολογία, τη γαστρονομία και τις εκδρομές σε επιλεγμένα μέρη για να δουν από κοντά ναούς και μοναστήρια, αλλά και να απολαύσουν τη μαγεία της φύσης. 

Ας μην ξεχνάμε ότι ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως κ. Βαρθολομαίος αποκαλείται «ο πράσινος Πατριάρχης» καθώς πρωτοπορεί σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, η καταστροφή του οποίου οδηγεί με ταχύτατους ρυθμούς στην κλιματική αλλαγή, με αποτέλεσμα τις φονικές πυρκαγιές και πλημμύρες που βιώνουμε στη χώρα μας, αλλά και σε πολλά μέρη της Γης. Παρουσία του Μητροπολίτη μας με την ιδιότητα του μέλους της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου εορτάστηκε την 1η Σεπτεμβρίου 2023, στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, η αρχή της Ινδίκτου, η εκκλησιαστική πρωτοχρονιά. Με πρωτοβουλία του κ. Βαρθολομαίου, η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Ο Κύριλλος είναι ανοιχτών οριζόντων Ιεράρχης. Θα αναφέρω δύο ενδεικτικά παραδείγματα που βεβαιώνουν του λόγου το αληθές:

Πρώτο, τάσσεται υπέρ της αξιοποίησης της υψηλής τεχνολογίας και των ηλεκτρονικών ΜΜΕ για την αποτελεσματικότερη διάδοση «του ευαγγελικού μηνύματος και των ζείδωρων ναμάτων της διδασκαλίας του Θεανθρώπου. Οι νέες τεχνολογίες και το διαδίκτυο μπορούν να γίνουν χρήσιμο εργαλείο μόρφωσης, πληροφόρησης και αληθινής ψυχαγωγίας για όλους, όταν χρησιμοποιούνται με μέτρο και σύνεση».

Δεύτερο, η πανδημία του κορονοϊού έφερε στην επιφάνεια, εκτός των άλλων, δεισιδαιμονίες και προκαταλήψεις, ασυμβίβαστες με την επιστημονική πρόοδο. Προβλήθηκε δικαίως πανελλαδικά η φωτισμένη θέση του Μητροπολίτη μας: «Ο εμβολιασμός μας είναι πράξη υπευθυνότητας και ατομικής ευθύνης, αλλά κυρίως είναι πράξη χριστιανικής αγάπης και κοινωνικής αλληλεγγύης προς τον πλησίον μας, προς τον συνάνθρωπο και αδελφό μας».

Ο Κύριλλος είναι βαθυστόχαστος παιδαγωγός, όπως δείχνει το μεστό περιεχομένου μήνυμά του στις 11 Σεπτεμβρίου με αφορμή την έναρξη του νέου σχολικού έτους 2023-2024. Ένα ενδεικτικό απόσπασμα αρκεί: 

«Ζείτε την ωραιότερη περίοδο της ζωής σας, γι’ αυτό αδράξετε την ομορφιά της κάθε ημέρας στο σχολείο. Ένα αρχαίο ρητό συμβουλεύει «χρόνου φείδου», δηλ. να λυπάσαι να ξοδεύεις άσκοπα τον πολύτιμο χρόνο σου, να τον υπολογίζεις, ο οποίος μοιάζει με ορμητικό ποτάμι που ποτέ δεν επιστρέφει πίσω. Σας προτρέπω, λοιπόν, να ξεκινήσετε τη νέα σχολική χρονιά με ελπίδα, αισιοδοξία και δημιουργική διάθεση, γεμάτοι από τη χαρά της μάθησης, για να γίνετε μορφωμένοι και ολοκληρωμένοι άνθρωποι. Ο Χριστός, που για εμάς τους Χριστιανούς είναι η οδός, η αλήθεια και η ζωή, η οποία σώζει τον άνθρωπο, μας δίδαξε «γνώσεσθε την αλήθειαν, και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς» (Ιω. 8,32), δηλ. να αναζητούμε επίμονα την ορθή αντίληψη της πραγματικότητας, για να γίνουμε πραγματικά ελεύθεροι άνθρωποι. Σ’ αυτό το ωραίο ταξίδι της μόρφωσης και της γνώσης της αλήθειας έχετε την καθοδήγηση, τη συμπαράσταση και τη στήριξη των κατά πάντα άξιων Εκπαιδευτικών, αλλά και των στοργικών γονιών σας».

Η βαθιά κλασική παιδεία του Μητροπολίτη μας διαφαίνεται ήδη από τις δύο πρώτες προτάσεις του πυκνογραμμένου αυτού κειμένου. Η ρήση carpe diem «άδραξε τη μέρα», «αξιοποίησε το παρόν», ανήκει στο Ρωμαίο ποιητή Οράτιο, ενώ το «φείδου χρόνου» στο σοφό Χίλωνα τον Λακεδαιμόνιο. Η παρομοίωση του χρόνου με ορμητικό ποτάμι ανακαλεί στη μνήμη μας την περίφημη ρήση του Ηράκλειτου «Τα πάντα ρει». Το σημαντικότερο όμως μήνυμα είναι άλλο: Η ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα βρίσκει το επιστέγασμά της στα λόγια του Ιησού: «γνώσεσθε την αλήθειαν, και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς». Ο Σεβασμιώτατος προτρέπει τους μαθητές να γίνουν «ολοκληρωμένοι άνθρωποι», να είναι δηλαδή ενάρετοι, έντιμοι και ειλικρινείς, να δείχνουν το πρόσωπο και όχι το προσωπείο τους, να έχουν ενσυναίσθηση και κοινωνική αλληλεγγύη. Πρέπει να επανακτήσουμε τη χαμένη ανθρωπιά μας.

Η Ριζάρειος Εκκλησιαστική Σχολή, Διευθυντής της οποίας υπήρξε επί 14 συναπτά έτη (1894-1908) ο Άγιος Νεκτάριος, τιμά επαξίως με δύο ύψιστες τιμητικές διακρίσεις, το Παράσημο και το Μετάλλιο του Αγίου Νεκταρίου, τον Μητροπολίτη Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Κύριλλο, πανάξιο, σεμνό, οτρηρό, ακούραστο και προικισμένο Ιεράρχη.

Σεβασμιώτατε, σας ευχόμαστε εκ μέσης καρδίας υγεία και μακροημέρευση να συνεχίζετε το σπουδαίο έργο σας επ’ αγαθώ της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. Βοήθειά μας η Χάρη του Αγίου Νεκταρίου και του πολιούχου της Ιεράπετρας Αγίου Γεωργίου.