Ναός Αγίου Σίλα

Το µικρό καµαροσκέπαστο εξωκκλήσι του Αγίου Αποστόλου Σίλα κτίστηκε το 1866 από τον Γεώργιο Κουτουλάκη, ο οποίος καταγόταν από την Κριτσά, αλλά κατοικούσε στην περιοχή Βαθύ, δίπλα στον δρόµο Καλού Χωριού-Αγίου Νικολάου. Πιθανολογείται ότι στο σηµείο αυτό προϋπήρχε ναός της περιόδου της Ενετοκρατίας. Στον χώρο αυτό, επί Τουρκοκρατίας, ο προπάππος του κτήτορα διατηρούσε χάνι. Μία βραδιά ένας Τούρκος ταχυδρόµος αποπειράθηκε να τον σκοτώσει, αλλά δεν τα κατάφερε. Ο Γ. Κουτουλάκης αµυνόµενος φόνευσε τον τούρκο. Μετά από λίγο καιρό του εµφανίστηκε σε όνειρο ο Άγιος Σίλας και τον προέτρεψε να πάει να σκάψει στο σηµείο που βρίσκεται ο ναός σήµερα και να βρει το εικόνισµα του Αγίου. Όταν έσκαψε βρήκε ένα πέτρινο σκαλιστό εικόνισµα του Αγίου Σίλα, αντίγραφο του οποίου είναι εντοιχισµένο στο υπέρθυρο της εισόδου του ναού. Ο κτήτορας, κατόπιν εράνων στα γειτονικά χωριά, αγόρασε τα γύρω χωράφια που βρήκε την εικόνα και έχτισε τον µικρό ναό και ορισµένα κελλιά στο άνω δυτικό µέρος του ναού καθώς και σκεπαστό φρεάτιο (µε τρούλο και είσοδο), από το οποίο ανέβλυζε Αγίασµα. Τα τελευταία χρόνια έζησε σε κελλιά που ανήγειρε κοντά στον ναό και ετάφη το 1916 στη νότια πλευρά του ναού, όπου έχει ταφεί και ο τότε Εφηµέριος της Ενορίας του οικισμού Πύργος π. Εµµανουήλ Χρυσός. 

Στην τοπική παράδοση αναφέρεται και το εξής θαύµα του Αγίου: Όταν, κατά τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο, έφθασαν στην περιοχή Ιταλοί που θέλησαν να εγκατασταθούν στα κελλιά του Αγίου Σίλα, ο Άγιος παρουσιάστηκε νύχτα στον ιταλό σκοπό. Ο τελευταίος τον πυροβόλησε, αλλά το όπλο του έπαθε εµπλοκή. Ο ιταλός στρατιώτης ανέφερε το γεγονός στον αξιωµατικό του. ∆εν τον πίστεψε και κάθισε ο ίδιος σκοπός. Ο Άγιος Σίλας παρουσιάστηκε και σ’ αυτόν και τότε οι στρατιώτες εγκατέλειψαν την περιοχή και διαµόρφωσαν ίδιες στρατιωτικές εγκαταστάσεις σε απόσταση τριακοσίων περίπου µέτρων από τον Ιερό Ναό. 

Ο µονόχωρος ναός, που αποτελεί το όριο της Μητροπολιτικής περιφερείας της Ι. Μητροπόλεως Ιεραπύτνης και Σητείας, ανακαινίστηκε εξ ολοκλήρου το έτος 2005, ενώ διαµορφώθηκε κατάλληλα και ο αύλειος χώρος. Μετά την ολοκλήρωση, µε τις ενδεδειγµένες αναστηλωτικές τεχνικές, των εργασιών στερέωσης και ενισχύσεως των θεµελίων, κατασκευής των εσωτερικών και εξωτερικών πατητών ασβεστοθηραϊκοκονιαµάτων και στερέωσης της θολοδοµίας µε κονίαµα τύπου αστρακάσβεστου, ο Σεβ. Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Ευγένιος τέλεσε τα Ιερά Θυρανοίξια την παραµονή της πανηγύρεως, στις 29 Ιουλίου 2005.

Ο ναός πανηγυρίζει στις 30 Ιουλίου, µνήµη των αγίων Αποστόλων Σίλα, Σιλουανού, Επαινετού, Κρήσκεντος και Ανδρονίκου και αποτελεί µία από τις µεγαλύτερες πανηγύρεις της ευρύτερης περιοχής Λασιθίου.