Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης Ιεράπετρας

Α´ Σύντομο ιστορικό

Η Μονή Φανερωµένης αποτελεί ένα αξιόλογο µοναστικό συγκρότηµα, το οποίο αναπτύχθηκε µπροστά σε σπηλαιώδη κοιλώµατα σε ιδιαίτερης φυσικής οµορφιάς τοποθεσία. Είναι ανδρώα εν ενεργεία Μονή και αποτελεί το µεγαλύτερο προσκύνηµα της Ανατολικής Κρήτης. Η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της Μονής είναι άγνωστη. Η Μονή υπήρχε ήδη από την µέση βυζαντινή περίοδο, αφού σύµφωνα µε την παράδοση το έτος 1282 συγκεντρώθηκαν εδώ οι αρχηγοί της Κρήτης για να αποφασίσουν για το µέλλον του αγώνα εναντίον των Ενετών κατακτητών. Το φρουριακού χαρακτήρα κτηριακό συγκρότηµα αναπτύχθηκε κατά τη µεταβυζαντινή περίοδο και ιδίως στα χρόνια της τουρκοκρατίας, όπου λειτουργούσε και κρυφό σχολειό, το οποίο σώζεται ως τις µέρες µας. Η οικοδόµησή του φαίνεται ότι χρονολογείται στον 19ο και στον 20ό αιώνα. Έχει κάτοψη σε σχήµα ορθογώνιου µε γενικές διαστάσεις περίπου 49,5 χ 24,5 µ. Είναι χτισµένο πάνω σε ιδιαίτερα επικλινές, βραχώδες έδαφος, εµπρός από ένα κατακόρυφο βράχο σε ένα σπήλαιο, εντός του οποίου είναι κτισµένο το καθολικό του µοναστηριού. Το ανακαινισµένο καθολικό είναι ναός µε διπλή αφιέρωση στην Υπεραγία Θεοτόκο, Κοίµηση και Ζωοδόχος Πηγή, και φράσσει σπήλαιο µε λατρευτικό χαρακτήρα, το οποίο αποτέλεσε και τον πυρήνα της ανάπτυξης της µονής. Το συγκρότηµα αποτελείται από τέσσερις ενότητες κτισµάτων διατεταγµένες γύρω από µια στενή αυλή. Έξω από το κυρίως συγκρότηµα υπάρχουν διάφορα βοηθητικά κτίσµατα και ο νεώτερος ξενώνας της Μονής. Παρά τις επεµβάσεις που έχει δεχθεί τα τελευταία χρόνια και οι οποίες του έχουν επιφέρει σοβαρές κατά τόπους αλλοιώσεις, το οικοδοµικό συγκρότηµα της Μονής Φανερωµένης αποτελεί αναµφίβολα ένα σηµαντικό δείγµα της κρητικής µοναστηριακής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα.  Η Μονή Φανερωµένης πανηγυρίζει την εορτή της Κοιµήσεως της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου. Η Παναγία η Φανερωµένη είναι θαυµατουργός, γι᾽ αυτό και είναι πασίγνωστη σ᾽ ολόκληρη την Κρήτη και ιδιαίτερα στο Νοµό Λασιθίου και στις επαρχίες Πεδιάδος και Βιάννου του Ν. Ηρακλείου. Πλήθος πιστών κατακλύζει κατ’ έτος τη Μονή κυρίως τις παραµονές της εορτής. Η εορτή της Παναγίας στο Μοναστήρι έχει κάτι το µοναδικό. Καθηµερινά κατά τη διάρκεια του ∆εκαπενταυγούστου συρρέει πλήθος πιστών, ενώ πολλοί, κυρίως νέοι και µητέρες µε τα παιδιά τους, συνεχίζοντας την παράδοση πολλών γενεών, ανεβαίνουν µε τα πόδια, προκειµένου να εκπληρώσουν κάποιο τάµα τους, να ευχαριστήσουν την Παναγία για τη βοήθεια που τους προσέφερε, και µε ευλάβεια, ταπείνωση και πίστη να προσευχηθούν στην Κυρία Φανερωµένη.

Β´ Αναλυτική περιγραφή

Ίδρυση και θέση της Μονής
Η Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης Ιεράπετρας, γνωστή και ως «Παναγία Γουρνιών», βρίσκεται κτισμένη στην πλαγιά βουνού παραφυάδας της Δίκτης, νοτιοδυτικά της Παχείας Άμμου του Δήμου Ιεράπετρας πάνω από την Μινωϊκή πόλη Γουρνιά και σε υψόμετρο 540 μέτρων. Από τη Μονή εκτείνεται σε πανοραμική άποψη η πόλη του Αγίου Νικολάου και ο όμορφος κόλπος του Μεραμβέλλου με τις γραφικές ακτές και τα νησάκιά του.

Για το ακριβές έτος οικοδόμησης της Μονής δεν υπάρχει καμμιά κτητορική η άλλη επιγραφή. Διατηρούνται μόνο νεώτερες επιγραφές που αναφέρονται σε οικοδομικές εργασίες που έγιναν τον 19ο αιώνα, αν και το σημερινό κτιριακό συγκρότημα, σύμφωνα με την αρχιτεκτονική του, αποτελεί μάλλον κτίσμα του 16ου αιώνος, εποχή των συχνών ληστρικών επιδρομών των Τούρκων στα βόρεια παράλια της μεγαλονήσου. Το ακριβές έτος ίδρυσης της Μονής δεν είναι γνωστό. Συμφωνα, όμως, με όλες τις ιστορικές πηγές και τις χρονολογικές ενδείξεις το Μοναστήρι πιθανόν ιδρύθηκε κατά τη νεοβυζαντινή περίοδο (961-1204), νωρίτερα δηλ. από την κατάληψη της Κρήτης από τους Ενετούς το έτος 1211.

Το Καθολικό της Μονής έχει κτιστεί μέσα σε κοίλωμα υπερκείμενου μεγάλου βράχου, σε μια σπηλιά, είναι κατάγραφο και είναι αφερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου και τη Ζωοδόχο Πηγή. Το Iερό επικοινωνεί με άλλο σπήλαιο. Εκεί συγκεντρώνεται από τριχοειδείς επιφάνειες νερό, το οποίο λαμβάνουν οι πιστοί ως αγιασμό. Σύμφωνα με την παράδοση μέσα στο σπηλαιώδη ναό του Καθολικού της Μονής φανερώθηκε η εικόνα της Θεοτόκου σε κάποιο βοσκό γι᾽ αυτό και το Μοναστήρι ονομάστηκε Παναγία Φανερωμένη. Συγκεκριμένα, αυτός ο βοσκός έχανε καθημερινά τον οδηγό, τον μπροστάρη, του κοπαδιού του τις ώρες του μεσημεριού. Μια μέρα αποφάσισε να αφήσει το κοπάδι και να παρατηρήσει τον κρύο, ο οποίος πήγε σε απόρρωγο βράχο από τον οποίο έρρεε λίγο νερό και έπινε. Πλησίασε και βρήκε εκεί την εικόνα της Θεοτόκου. Όταν, όμως, την πήρε μαζί του και την έβαλε στο σακκίδιο του με σκοπό να τη φέρει στη στάνη, η εικόνα εξαφανίστηκε. Την επόμενη μέρα ο βοσκός ήλθε πάλι στο ίδιο μέρος και βρήκε την εικόνα. Αυτό επαναλήφθηκε αρκετές φορές, μέχρι που ο βοσκός βεβαιώθηκε ότι η εικόνα επέστρεφε πάντα στο σημείο που βρέθηκε, γι’ αυτό και την άφησε στη θέση της, όπου σιγά-σιγά κτίστηκε η Μονή. Η ίδια η εικόνα κατά περιόδους, ιδιαίτερα τον δεκαπενταύγουστο και τις άλλες θεομητορικές εορτές, επανεμφανίζεται στους πιστούς και κατά μυστηριώδη τρόπο πάλι χάνεται.

Όμως πέρα από ιερό προσκύνημα και θρησκευτικό καύχημα ολόκληρης της Ανατολικής Κρήτης, αποτελεί και ένα ιστορικό μοναστήρι, όπου κατέφευγαν για προστασία και ενδυνάμωση οι Κρήτες επαναστάτες στα δύσκολα χρόνια της ενετικής και τουρκικής υποδούλωσης. Τον αμυντικό χαρακτήρα του Μοναστηριού αποδεικνύουν περίτρανα η οχυρή θέση και η φρουριακή μορφή του. Μάλιστα, διασώζονται ακόμη επάλξεις και πολεμίστρες στους χώρους του φρουριακού συγκροτήματος της Μονής, όπως και τα περισσότερα μοναστήρια που κτίστηκαν την ίδια περίοδο.

Η συνέλευση του 1293
Από τις αρχές, τουλάχιστον, του 13ου αι. η Μονή απετέλεσε το ευλαβικό προσκύνημα, το θαυματουργό καταφύγιο και την προστασία των κυνηγημένων Χριστιανών της περιφέρειας και ολόκληρης της Κρήτης. Ήταν ο απόμερος μυστικός τόπος των επαναστατικών συνελεύσεων, στις οποίες παρακάθεται και παρεδρεύει η αόρατος παρουσία της Κυρίας Θεοτόκου Φανερωμένης.

Σύμφωνα με το ιστορικό που περιγράφει ο Β. Ψιλλάκης στην ιστορία του, μετά που ο νικητής Γενουάτης Πισκατόρε το 1204 κατέκτησε την Κρήτη και την πούλησε στους Ενετούς το 1211, οι Κρητικοί συσπειρώθηκαν γύρω από τον Αλέξιο Καλλέργη και το έτος 1282 επαναστάτησαν εναντίον των Ενετών. Και ενώ όλα έδειχναν ότι οι επαναστάτες θα επικρατούσαν των κατακτητών, οι Γενουάτες πρότειναν στον Καλλέργη σημαντική βοήθεια μέσω του Ναυάρχου Δόρια, χωρίς να απαιτούν κανένα αντάλλαγμα. Ο Αλέξιος όμως αρνήθηκε, και έτσι δημιουργήθηκε σάλος στους επαναστάτες αρχηγούς και χαλαρώθηκε σοβαρά η ενότητα, που επιβαλόταν λόγω των περιστάσεων. Δημιουργήθηκαν φατρίες και οι μισοί υποστήριζαν την υποταγή στούς Γενουάτες και οι άλλοι μισοί συμφωνούσαν με τον Καλλέργη, ενώ μερικοί υπαρχηγοί του άρχιζαν να αποχωρούν από το σώμα του.

Μέσα σ' αυτήν την ατμόσφαιρα ο Ηγούμενος της Μονής Φανερωμένης Ιεραπέτρας κάλεσε όλους τους διϊστάμενους οπλαρχηγούς την Κυριακή των Βαΐων του 1293 στον Ναό της Μονής. Αφού μετάλαβαν τα Άχραντα Μυστήρια τους έκλεισε στην Εκκλησία και την μετέτρεψε σε κοινοβούλιο υπό την προεδρία του. Υπήρξαν έντονες διενέξεις και διαπληκτισμοί και ο εξεγειρόμενος όχλος εισήλθε στην εκκλησία κρατώντας τη σημαία του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ανδρόνικου Παλαιολόγου. Οι αρχηγοί έφυγαν και έμειναν μόνο επτά από τα αγροτικά διαμερίσματα. Σε λίγο βγήκαν από τον ναό άδοντες μετά βαΐων και κλάδων τα νικητήρια και ορκίστηκαν πίστη και υποταγή στον Ανδρόνικο και τον επευφημούσαν. Ο Ηγούμενος ευλόγησε τη σημαία και την τοποθέτησαν δίπλα στον Εσταυρωμένο. Το χρονικό αυτό, άσχετα από το αποτέλεσμα της Συνάξεως -οι επαναστάστες, δυστυχώς, διασπάσθηκαν σε πέντε διαφορετικά κόμματα- μαρτυρεί πως η Μονή είναι η αρχαιότερη της Ανατολικής Κρήτης και διαδράματιζε συντονιστικό ρόλο σε κρίσιμες περιστάσεις για το έθνος.

Περίοδος τουρκοκρατίας
Η Μονή, λόγω της στρατηγικής θέσεώς της σε δυσπρόσιτη πλαγιά και σε σημείο που δεσπόζει, αποτέλεσε το φρούριο και την αφετηρία των αγωνιστών Χριστιανών Επαναστατών της επαρχίας κατά του μακρόχρονου τουρκικού ζυγού. Συνδέθηκε άμεσα με τους σκληρούς και δύσκολους απελευθερωτικούς αγώνες και υπήρξε το κρυσφύγετο και το ορμητήριο των αρχηγών αγωνιστών και ο χώρος συνεδριάσεών τους, στον οποίο ελήφθησαν ιστορικής σημασίας αποφάσεις.

Ενδεικτικό του αμυντικού χαρακτήρα είναι η οπή πάνω από το ανώθυρο της κεντρικής εισόδου, γνωστή ως «ζεματίστρα», από την οποία εκτοξευόταν καυτό λάδι στους εχθρούς που προσπαθούσαν να παραβιάσουν το χώρο της Μονής. Όταν η Μονή ήταν περικυκλωμένη από τους κατακτητές, το μικρό σπήλαιο νοτιοδυτικά του σπηλαιώδους ναού της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, που ήταν το νεκροταφείο της Μονής και συνέδεε το Μοναστήρι με το κοιμητήριο, χρησιμοποιούνταν για τον ανεφοδιασμό και τις εξόδους των αγωνιστών.

Η εθνική προσφορά της Μονής Φανερωμένης ή Γουρνιώτισσας υπήρξε τεράστια τα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας που λειτούργησε ως προμαχώνας για τους αγωνιστές των κρητικών επαναστάσεων. Μάλιστα, ενίσχυε και οικονομικά τις διάφορες επαναστάσεις κατά των Τούρκων, όπως άλλωστε όλες οι Μονές της Κρήτης. Πολλοί χριστιανοί που πίστευαν στην ελληνική επανάσταση και είχαν δει ολοφάνερη τη βοήθεια και προστασία της Παναγίας -όπως και ο γνωστός οπλαρχηγός του Κάτω Χωριού Ιεράπετρας Φραγκιός Τσαντηράκης ή Παπαδάκης που πολλές φορές είχε ζητήσει άσυλο στο Μοναστήρι της Φανερωμένης- αφιέρωναν κυρίως κτήματα στη Μονή σε μια προσπάθεια να ενδυναμώσουν οικονομικά τον αγώνα για την ελευθερία. Η αφανής αλλά αγαστή συνεργασία Μοναστηριού και επαναστατών καταμαρτυρείται και από την επιστολή του Ηγουμένου Νεόφυτου το 1878 προς τον οπλαρχηγό Εμμανουήλ Λακέρδα από την Ανατολή, με την οποία ζητούσε την προστασία της Μονής Φανερωμένης από τις διαρπαγές και τις λεηλασίες των Τούρκων. Εξάλλου, το ταμείο της Μονής συνεισέφερε πάντοτε με αξιοσέβαστα ποσά υπέρ κοινωφελών σκοπών, όπως για την παιδεία και την συντήρηση διαφόρων καταστημάτων.

Από το έτος 1839 που ανέλαβε Ηγούμενος ο Χατζή Γεράσιμος η Μονή ανακαινίζεται και αρχίζει να οργανώνεται και να γίνεται περισσότερο γνωστή. Ο δραστήριος Γεράσιμος διαμορφώνει τη σπηλαιώδη Εκκλησία στη μορφή που είναι σήμερα και την εξοπλίζει με τέμπλα και εικόνες. Προεσελκύει επισκέπτες στη Μονή οι οποίοι αφιερώνουν διάφορα τιμαλφή αντικείμενα και κτήματα. Αγοράζει κτήματα και θέτει τις βάσεις για την οικονομική της ανάπτυξη.

Το Κρυφό Σχολείο της Μονής και η ηρωίδα Ροδάνθη η Κριτσωτοπούλα
Οι μοναχοί της Ιεράς Μονής Φανερωμένης δίδασκαν ανάγνωση και γραφή όχι μόνο στούς νέους που είχαν βρει καταφύγιο στο Μοναστήρι αλλά και στα παιδιά των γύρω χωριών. Παρότι ο τούρκος κατακτητής είχε απαγορεύσει τη λειτουργία σχολείων, ελπίζοντας ότι μ᾽ αυτό τον τρόπο θα έσβηνε η φλόγα της επαναστάσεως, στην Ιερά Μονή Φανερωμένης λειτούργησε ένα από τα πρώτα κρυφά σχολεία της Κρήτης. Σ᾽ αυτά ο παπάς και δάσκαλος, συνήθως ιερομόναχος, κατά τους ζοφερούς χρόνους της τουρκοκρατίας, υπεδαύλισε στις ψυχές των ελληνοπαίδων την φλόγα της πίστεως προς τη θρησκεία και την πατρίδα, γιγάντωσε τον πόθο της ελευθερίας και χαλύβδωσε την απόφαση του αγώνα για την εθνική αντίσταση.

Στο Μοναστήρι της Φανερωμένης, κάτω από το μελιχρό φως του λυχναριού η του καντηλιού, τα χριστιανόπουλα μάθαιναν μαζί με τα εκκλησιαστικά γράμματα και για τον Μέγα Αλέξανδρο, τον μαρμαρωμένο βασιλιά και για την αρχαία δόξα του ελληνισμού. Σ᾽ αυτό το εργαστήρι της πίστεως και του πατριωτισμού μάθαιναν εκτός από τα κολυβογράμματα, τον τρόπο εκείνο που θα τους βοηθούσε να αγιάσουν τις σκέψεις και τα αισθήματα, τον εσωτερικό τους χαρακτήρα και το μέσο που θα τους οδηγούσε αποτελεσματικά στην αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και στην αναγέννηση του έθνους μας. Εκεί τονώνονταν η εθνική συνείδηση και η πίστη προς το Θεό, ενισχύονταν και αναπτερώνονταν η αγωνιστική διάθεση των σκλαβωμένων κρητικών και αύξανε ο πόθος τους για την ελευθερία του έθνους.

Η αίθουσα, στην οποία λειτουργούσε το Κρυφό Σχολειό, βρίσκεται νοτιοδυτικά της Μονής και δεξιά της κεντρικής εισόδου και του περιβόλου της. Πρόκειται για μια αίθουσα με μεγάλο οντά ενσωματωμένη στο συνολικό κτηριακό συγκρότημα της Μονής, με μικρά πολεμιστοειδή παράθυρα, όπως απαιτούσαν οι συνθήκες της εποχής που κτίστηκε.

Στο σχολειό αυτό φοίτησε και η θρυλική Ροδάνθη, η κόρη του πρωτόπαππα της Κριτσάς, που έγινε αργότερα το «πρωτοπαλήκαρο» του οπλαρχηγού Καζανομανώλη. Σε ηλικία μόλις πέντε ετών οδηγήθηκε κρυφά από τον πατέρα της στην Ι. Μονή Φανερωμένης, όπου, κάτω από το λιγοστό φως που ανάδιδε η φλόγα του ταπεινού καντηλιού, ολοκληρώθηκε η «εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου» ανατροφή που της έδωσαν οι ευσεβείς γονείς της και αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στα αιώνια ιδανικά της ορθόδοξης πίστης και της πατρίδας. Η Ροδάνθη, η θαυμάσια αυτή και εμπνευσμένη Κρητικοπούλα, είχε σχολείο ευσεβείας και πατριωτισμού τη Μονή της Παναγίας Φανερωμένης, με τη βοήθεια και προστασία της οποίας, πραγματοποιούσε αμίμητες πράξεις υπέροχου ηρωϊσμού και αυτοθυσίας, κατορθώματα, που αναπτέρωναν το ηθικό των σκλάβων και προκαλούσαν το φόβο και το δέος στούς τούρκους κατακτητές.

Η ηρωΐδα αυτή, αφού εφόνευσε τον Χουρσίτ Αγά στο χωριό Χουμεριάκο, γιατί επιβουλεύτηκε την τιμή της, μεταμφιεσμένη σε άνδρα και με το ψευδώνυμο «Σπανομανώλης» κατατάχτηκε στο σώμα του Καπετάν Καζάνη και υπήρξε σκληρός τιμωρός των Τούρκων της περιοχής. Τελικά έπεσε μαχόμενη στη μάχη της Κοντάρατος το 1823.

Οι αφιερώσεις στη Μονή και η νεώτερη περίοδος
Στα έγγραφα που σχετίζονται με την περιουσιακή κατάσταση της Μονής (αφιερωτήρια, πωλητήρια και φεργάτια) καταμαρτυρείται η ζωντανή ευσέβεια των προγόνων μας, όχι μόνο των γύρω χωριών αλλά και των κατοίκων εκτός της επαρχίας Ιεράπετρας, που εκδηλωνόταν σε έργα ευσεβούς διάθεσης. Παράλληλα, η Μονή διεδραμάτισε και ρόλο προστατευτικό για τις ιδιοκτησίες πολλών χριστιανών, που αφιέρωναν όλη την περιουσία τους ή μέρος αυτής στο μοναστήρι προκειμένου να τις γλιτώσουν από την τουρκική καταδυνάστευση. Και υπήρξε συγκινητική η αφιέρωση κτημάτων προς τη Μονή για μνημόσυνο και συγχώρηση των τεθνεώντων γονέων. Γιατί οι Τούρκοι εύρισκαν διάφορες αιτίες για να στερήσουν το ραγιά από τα κτήματά του, εκτός εάν αφιέρώνονταν σε ευαγές ίδρυμα, γίνονταν δηλαδή «Βακουφικά», οπότε διασώζονταν.

Από αυτές τις δωρεές των χριστιανών η Μονή είχε αποκτήσει μεγάλη αγροτική περιουσία την περίοδο της τουρκοκρατίας και είχε μετόχια τις Ιερές Μονές Αρμού, Εξακουστής και Καρυδιανής Ιεράπετρας. Μάλιστα, η μεγάλη περιουσία της υπήρξε η αιτία σφοδρής αντιδικίας με τούς Τούρκους αγάδες της Ιεράπετρας Τσαγκαλήδες, που είχαν γειτονικές περιουσίες και προσπαθούσαν να αρπάξουν τις συνορεύουσες εκτάσεις της Μονής, που αναγκάστηκε να αποδυθεί σε δικαστικούς αγώνες για να περισώσει τις ιδιοκτησίες της.

Κατά την απογραφή του 1893 η Μονή είχε στην κατοχή της την περιοχή βόρεια του κτιριακού συγκροτήματος που εκτεινόταν μέχρι τη θάλασσα και νότια μέχρι το οροπέδιο της Άσαρης και τη Μονή Βρυωμένου και τέσσερα συνολικά μετόχια (Πυροβόλους, Άσσαρη, Αχλάδα, Βρυγιωμένου) και διάσπαρτα κτήματα που βρίσκονταν σε 239 διαφορετικές τοποθεσίες των επαρχιών Ιεράπετρας, Μεραμβέλλου και Σητείας. Όμως, το Ταμείο Εφέδρων Πολεμιστών Κρήτης, με βάση το Νομο 3345 της 22ας Ιουνίου 1925, έλαβε τα 3/5 της περιουσίας της Μονής από τη Μοναστηριακή Επιτροπεία Λασιθίου για την ενίσχυση και αποκατάσταση των ταλαιπωρημένων οικογενειών των εφέδρων πολεμιστών της Μικρασιατικής εκστρατείας, ενώ αρκετά κτήματα εκποίησε αργότερα και ο Οργανισμός Διαχειρίσεως Μοναστηριακής Περιουσίας (Ο.Δ.Μ.Π.) Νομού Λασιθίου.

Το 1881 η Μονή είχε 7 Μοναχούς, ενώ το 1901 αριθμούσε 19 Μοναχούς, αφού κρίθηκαν διαλυτές οι Μονές Εξακουστής και Καρυδιανής στην Ιεράπετρα και Αγίου Ιωάννου Θεολόγου στην Κριτσά, και προσαρτήθηκαν στη Μονή Φανερωμένης. Ο Καταστατικός Νόμος 276/1900 της Ορθοδόξου Εκκλησίας επί Κρητικής Πολιτείας κήρυξε την Μονή Φανερωμένης διαλυτή. Με το νόμο 553/1903 ανασυστάθηκε η Μονή, ενώ με νέο διάταγμα της 8ης Ιουλίου 1930, η Μονή εκρίθη διαλυτέα. Με νόμο της 24ης Οκτωβρίου 1935 διατηρούνταν και τέλος με το νόμο 4149/1961 «Περί Καταστατικού Χάρτου της εν Κρήτη Ορθοδόξου Εκκλησίας» η Μονή εκρίθη διατηρητέα και εν ενεργεία, συνεχίζοντας έτσι μέχρι σήμερα να γράφει την ιστορία της πιστή στη βαρειά και μακραίωνη παράδοσή της.

Κατά την Γερμανοϊταλική κατοχή εύρισκαν καταφύγιο και είχαν ως ορμητήριό τους τη Μονή πολλοί διωκόμενοι και αντιστασιακοί πατριώτες. Οι πατέρες και οι βοσκοί της Φανερωμένης έκρυβαν στα σπήλαια της γύρω περιοχής τους άντρες των συμμαχικών στρατευμάτων, τους παρείχαν άσυλο και τους βοηθούσαν να διαφύγουν στην Αίγυπτο.

Σήμερα εγκαταβιούν στη Μονή δύο μοναχοί, ο Ηγούμενος Αρχιμ. Παΐσιος Δερμιτζάκης και ο Διάκονος Τίτος Ματαλλιωτάκης, οι οποίοι με τις σοφές υποδείξεις και την αμέριστη φροντίδα και πατρική στοργή του Σεβ. Μητροπολίτου Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Κυρίλλου διατηρούν την πλούσια και βαριά παράδοση που κληρονόμησαν, επιτελώντας καθημερινά τη θεία λατρεία με το βυζαντινό τυπικό. 

Όραμα ζωής είναι η εξ ολοκλήρου ανακαίνιση και αναστήλωση της ιστορικής αυτής Μονής, χωρίς να αλλοιωθεί ο αρχιτεκτονικός χαρακτήρας και η μορφή της. Μετά από την εκπόνηση και έγκριση της σχετικής μελέτης από τα συναρμόδια Υπουργεία και τις Υπηρεσίες, το σπουδαίο και σημαντικό αυτό έργο έτυχε χρηματοδοτήσεως από την Περιφέρεια Κρήτης και έχει ανατεθεί σε ανάδοχο εταιρία, η οποία εντός συγκεκριμένου χρόνου καλείται να το υλοποιήσει, σύμφωνα με την υπογραφείσα προγραμματική σύμβαση μεταξύ Περιφέρειας Κρήτης και Ιεράς Μητροπόλεως Ιεραπύτνης και Σητείας.

Η πανήγυρη της 15ης Αυγούστου
Η ιστορική Μονή Φανερωμένης πανηγυρίζει την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου. Πλήθος πιστών κατακλύζει κατ᾽ έτος την Μονή κυρίως την παραμονή και την κυριώνυμο ημέρα της εορτής. Η Παναγία η Φανερωμένη είναι θαυματουργός γι᾽ αυτό και είναι πασίγνωστη σ᾽ολόκληρη την Κρήτη και ιδιαίτερα στο Νομό Λασιθίου και στις επαρχίες Πεδιάδος και Βιάννου του Ν. Ηρακλείου.

Έτσι, τον Αύγουστο, που είναι ο μήνας της Παναγίας και αφιερωμένος σ᾽ Αυτήν, το Μοναστήρι αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προσκηνύματα της Ανατολικής Κρήτης. Καθημερινά συρρέει πλήθος ταλαιπωρημένων και καταπονημένων ανθρώπων από τις δοκιμασίες και τις περιστάσεις της ζωής για να καταθέσουν μπροστά στη θαυματουργό εικόνα της τα εσωτερικά τους προβλήματα. Πολλοί ασθενείς ζητούν να ιαθούν. Νέοι και μεσήλικες, παιδιά και ηλικιωμένοι, αψηφούν τον καύσωνα και την σωματική κούραση και πεζοπορούν πολλές ώρες, ανεβαίνοντας με τα πόδια για να εκπληρώσουν κάποιο τάμα τους· μανάδες μαυροντυμένες και ξυπόλητες σηκώνουν τα μωρά τους και τα προσφέρουν στην Μητέρα όλου του κόσμου. Άλλοι για να παρακαλέσουν με δάκρυα στα μάτια να μεσιτεύσει η Δέσποινα του κόσμου και να εκπληρωθεί κάποια επιθυμία τους πολλοί για να ευχαριστήσουν και να δοξολογήσουν την Βασίλισσα και Κυρία του παντός για τις ευεργεσίες της ψάλλοντας: «ουδείς προστρέχων επί σοι, κατησχυμένος από σου εκπορεύεται αγνή παρθένε Θεοτόκε...».

Πέρα από τους πολυάριθμους προσκυνητές που συρρέουν από πολλά σημεία του νησιού για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα στο απόκοσμο, ερημικό, κατανυκτικό και χαριτόβρυτο σπηλαιώδη ναό, τις μέρες του Δεκαπενταύγουστου φιλοξενούνται στους χώρους της Μονής, πιστοί κάθε ηλικίας. Αυτοί συνεχίζουν μια αρχαία παράδοση και έρχονται στη Μονή και περνούν το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου στον ανακαινισμένο ξενώνα με νηστεία και προσευχή, συμμετέχουν στις καθημερινές Θ. Λειτουργίες, στους Εσπερινούς στις Παρακλήσεις και τα Απόδειπνα και εκπληρώνουν έτσι κάποιο τάξιμό τους. Είναι άπειρα τα θαύματα που συντελούνται στη Μονή, όπως το επιβεβαιώνουν κατά καιρούς οι πιστοί, οι οποίοι οφθαλμοφανώς είδαν να επενεργεί θεραπευτικά σε κάποια σωματική η ψυχική ασθένειά τους η χάρη του Θεού.

Η εορτή της Παναγίας στη Μονή έχει κάτι το μοναδικό. Οι πιστοί, συνεχίζοντας την παράδοση πολλών γενεών, ανεβαίνουν με ευλάβεια και ταπείνωση, με πνευματικότητα και πίστη για να προσευχηθούν στην Κυρία Φανερωμένη και να επικοινωνήσουν με τον Θεό αληθινά. Και η Παναγία η Φανερωμένη τους ανταμοίβει με όσα ιερά τελεσιουργούνται στον οίκο της και τους προσφέρει ψυχική ανακούφιση και πνευματική γαλήνη για να συνεχίσουν τον δρόμο της ζωής. Γιατί μόνο στην Παναγία Μητέρα ο πιστός με βεβαιότητα και πίστη μπορεί να εναποθέτει τις ελπίδες και προσδοκίες του και να επιζητεί την κραταιά σκέπη και προστασία Της ψάλλοντας·«Την πάσαν ελπίδα μου εις Σε ανατίθημι, Μήτερ του Θεού, φύλαξόν με υπό την σκέπην Σου».

Θαυμαστά γεγονότα και ιάσεις
Είναι πολλά τα θαύματα που συντελούνται στη Μονή, όπως επιβεβαιώνουν κατά καιρούς οι πιστοί, οι οποίοι οφθαλμοφανώς είδαν να επενεργεί θεραπευτικά σε κάποια σωματική η ψυχική ασθένειά τους η χάρη του Θεού με τις πρεσβείες της Παναγίας, της Κυρίας Φανερωμένης. Απόδειξη των θαυμάτων και των ευεργεσιών που η Φανερωμένη απλόχερα χαρίζει στους πιστούς είναι και τα αμέτρητα αναθήματα-αφιερώματα που προσφέρονται από τους ευεργετημένους και θεραπευμένους πιστούς και βρίσκονται αναρτημένα στην ιερή θαυματουργή εικόνα της. Ενδεικτικά παραθέτουμε μερικά θαύματα. 

1) Αναφέρεται ότι στα δύσκολα χρόνια του μεσοπολέμου, μία μητέρα από την Ιεράπετρα, που είχε ήδη τρία παιδιά, γέννησε άλλο ένα. Δυστυχώς το τέταρτο παιδί της, ενώ γεννήθηκε υγιές, έμεινε τελείως παράλυτο ύστερα από ψύξη, που έπαθε, καθώς παρέμεινε εκτιθεμένο στο κρύο στην περιοχή της Άσαρης που ζούσαν τότε, και παρέλυσε. Ήταν περίπου τεσσάρων χρονών. Δεν μπορούσε να το αναθρέψει, λόγω της μεγάλης οικονομικής ανέχειας, και αποφάσισε να το παραδώσει στο Μοναστήρι της Φανερωμένης. Νύχτα, λοιπόν, ανέβηκε με τα πόδια στη Μονή και εναπέθεσε το μωρό έξω από την πόρτα. «Ας το αναλάβει η Παναγία και ή θα το κάνει καλά ή ας το πάρει μαζί της», αναλογίστηκε! 

Την επόμενη ημέρα οι Μοναχοί βρήκαν το παιδί έξω από την πύλη της Μονής. Αποφάσισαν να το παραδώσουν στην Χωροφυλακή, όταν θα κατέβαιναν από το Μοναστήρι. Το βράδυ όμως ο Ηγούμενος της Μονής είδε στον ύπνο του την Παναγία να του λέει: «Το πρωί, πάρε το μωρό που βρήκατε έξω από την πόρτα και πήγαινε να το θάψεις στην άμμο, στη θάλασσα». Την επόμενη ημέρα ο Ηγούμενος ανέφερε στους πατέρες της Μονής το παράξενο όνειρο που είχε δει. Οι Αδελφοί απόρησαν. Διαισθάνονταν, όμως, ότι ίσως είναι μήνυμα της Παναγίας αλλά δίστασαν να πράξουν αυτό που τους ζητούσε. Το επόμενο βράδυ ο Ηγούμενος βλέπει ξανά της Παναγία και με έντονο ύφος του επαναλαμβάνει τα ίδια λόγια που του είχε πει την προηγούμενη νύχτα. Το πρωί, μετά την ακολουθία, ο Γέροντας ανακοινώνει στους Πατέρες της Μονής την επανεμφάνιση της Παναγίας και την προσταγή της να θάψουν το μωρό στην άμμο. Πάλι οι Αδελφοί αρνήθηκαν να το πράξουν. Για τρίτη βραδιά πάλι η Παναγία εμφανίζεται στον ύπνο του Ηγουμένου και με έντονο ύφος τον προστάζει να πράξουν ό,τι τους διέταξε, ειδάλλως θα πάθουν όλοι τους μεγάλο κακό. Το επόμενο πρωινό, οι Πατέρες της Μονής, αφού είχαν πλέον βεβαιωθεί ότι ήταν διαταγή της Παναγίας να θάψουν το παιδί στην άμμο. Τοποθέτησαν το παιδί σε ένα σεντόνι, κατέβηκαν στην παραλία και έκαναν ο,τι Εκείνη τους ζήτησε. Έθαψαν στην αμμουδιά όλο το σώμα του παιδιού και άφησαν να φαίνεται μόνο το κεφαλάκι του. Αναχώρησαν για την Μονή με μεγάλο δισταγμό και απορία για το τι θα επακολουθούσε. Το απόγευμα όλοι οι Πατέρες μαζί, έψαλαν Παράκληση στην Παναγία και την επόμενη ημέρα τέλεσαν Θεία Λειτουργία, για να παρακαλέσουν την Κυρία Φανερωμένη να τους φανερώσει άμεσα το σχέδιό της. 

Την τρίτη ημέρα, ένας χωρικός ανέβηκε στο Μοναστήρι έχοντας στην αγκαλιά του ένα παιδάκι. Ήταν αυτό που είχαν θάψει οι Πατέρες στην παραλία. Τους είπε ότι το άκουσε να φωνάζει στην παραλία και το πήρε στην αγκαλιά του και το έφερε στη Μονή, διότι το ίδιο το παιδί του έδωσε να καταλάβει ότι ήθελε να το φέρουν στη Μονή. Η Παναγία το είχε θεραπεύσει τελείως! 

2) Πολλά είναι τα ζευγάρια που έρχονται για να προσευχηθούν στη χαριτόβρυτη εικόνα της Παναγίας της Φανερωμένης για να τα βοηθήσει να αποκτήσουν ένα παιδί. Πολλοί γονείς έρχονται στη Μονή να την ευχαριστήσουν για το παιδί που τους αξίωσε να γεννήσουν και το αφιερώνουν στην χάρη της δίνοντας το όνομά της, Μαρία, Μάριος, Παναγιώτης, Δέσποινα, Φανερωμένη, Φανερός κ.α., ή και βαπτίζοντάς το στον κατανυκτικό και σπηλαιώδη Ναό της, αλλά και να λάβουν την ευχή του Σαραντισμού στη Μονή. 

α) Πριν τριάντα πέντε χρόνια, ήρθε μία γυναίκα από το Ηράκλειο, που είχε μεγάλη επιθυμία να κάνει ένα παιδί. Παρακάλεσε την μακαριστή Φιλοθέη Μοναχή, που διακονούσε τότε στο Μοναστήρι, να ανέβουν στην Εκκλησία το βράδυ και να κάνουν μία Παράκληση στην Παναγία. Πράγματι, λίγο μετά τα μεσάνυχτα, πήγαν στον Ναό, έκαναν μία Παράκληση και στο τέλος της ακολουθίας, η Μοναχή έδωσε στην γυναίκα λίγο φυτιλάκι από το καντήλι της Παναγίας. «Να το φας νηστική, αφού νηστέψεις», της είπε. Πέρασε καιρός, η γυναίκα γέννησε ένα υγιέστατο αγοράκι. Βγαίνοντας ο ιατρός από το μαιευτήριο ρωτάει τη γυναίκα: «Από θαύμα γέννησες το παιδί;» «Ναι από θαύμα. Γιατί ρωτάτε;», λέει η μητέρα. «Γιατί διακρίνω αυτό το σημάδι στο ποδαράκι του μωρού». Έκπληκτη τότε η μητέρα του παιδιού βλέπει στον αστράγαλο του βρέφους ένα μικρό σημάδι, σαν «κάκαδο». Το σημαδάκι αυτό ήταν ακριβώς στο σχήμα και στο μέγεθος του φυτιλιού που είχε φάει από το καντήλι της Παναγίας! Το σημάδι αυτό έμεινε στο ποδαράκι του παιδιού για αρκετά χρόνια.

β) Ένα ζευγάρι από τα Χανιά είχε δώδεκα χρόνια να κάνει παιδί. Έκαναν πολλές προσπάθειες και κατέφυγαν και στη βοήθεια της ιατρικής επιστήμης (ιατρική υποβοήθηση), όμως δεν τα κατάφερναν. Είχαν απογοητευθεί. Για τελευταία φορά θα προσπαθούσαν να πετύχουν τη σύλληψη με τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης. 

Λίγες ημέρες πριν πάνε για την επέμβαση, η γυναίκα βλέπει στον ύπνο της μια μαυροφορεμένη κοπέλα να στέκεται ψηλά σε ένα απόκρημνο βράχο και να κρατά ένα μωρό στη αγκαλιά της. «Αυτό το μωρό που κρατώ, θα γίνει δικό σου, εάν έρθεις και με προσκυνήσεις» της είπε. «Ποιά είσαι εσύ;» τη ρώτησε η γυναίκα. «Η Παναγία η Φανερωμένη», απάντησε η Παναγία και εξαφανίσθηκε. 

Το επόμενο πρωί, η γυναίκα διηγήθηκε στον άντρα της το όνειρο που είχε δει τη προηγούμενη ημέρα, και τον παρακάλεσε να ψάξουν να βρουν που υπάρχει Εκκλησία ή Μοναστήρι αφιερωμένα στην Παναγία την Φανερωμένη για να πάνε να προσκυνήσουν. Ο σύζυγός της με δυσπιστία την καθησύχασε λέγοντάς της ότι θα ρωτήσει να μάθει που υπάρχει τέτοιο Μοναστήρι για να το επισκεφτούν. Δεν πίστεψε στα λεγόμενα της γυναίκας του και σε μερικές μέρες το γεγονός της εμφάνισης της Παναγίας είχε ξεχασθεί. 

Μερικά βράδια αργότερα, επανεμφανίζεται η μαυροφορεμένη Παναγιά στη γυναίκα και της λέει για δεύτερη φορά: «Έλα να με προσκυνήσεις και το μωρό που κρατώ, θα γίνει δικό σου». Την επόμενη ημέρα με δάκρυα η γυναίκα ζητά ξανά από τον άνδρα της να ψάξουν να βρουν που υπάρχει Εκκλησία ή Μοναστήρι της Παναγίας Φανερωμένης για να πάνε να το προσκυνήσουν. Πάλι ο σύζυγός της, δεν έδωσε μεγάλη σημασία και προσπάθησε να την καθησυχάσει. Την παραμονή της επέμβασης παρουσιάζεται για τρίτη φορά η Παναγία στον ύπνο της γυναίκας και με έντονο και αυστηρό ύφος της λέει: «Έλα να με προσκυνήσεις και το μωρό που κρατώ θα γίνει δικό σου, ειδάλλως θα το αφήσω από τα χέρια μου και δεν θα κάνεις ποτέ σου παιδί!». Ταραγμένη η γυναίκα σηκώνεται και με λυγμούς ζητάει από τον σύζυγό της να πάνε να προσκυνήσουν την Παναγία την Φανερωμένη. «Πάμε στον γιατρό, να κάνουμε την επέμβαση και σου δίνω το λόγο μου ότι αμέσως την επόμενη μέρα θα βρούμε πού υπάρχει η εκκλησία της Φανερωμένης και θα πάμε να προσκυνήσουμε», απάντησε εκείνος. 

Έτσι και έγινε. Πήγαν στην κλινική για την εξωσωματική, αλλά η γυναίκα δεν ήθελε να προχωρήσει στην προετοιμασία της επέμβασης. Ο γιατρός που την είδε πολύ αγχωμένη και πιεσμένη δίσταζε να ξεκινήσει την προετοιμασία της επέμβασης. «Άφησέ την να πάει να προσκυνήσει την Παναγία, να ηρεμήσει και μετά ελάτε να προχωρήσουμε. Εξ άλλου στην κατάσταση που βρίσκεται είναι αδύνατον να κάνουμε ο,τιδήποτε», συμβούλεψε τον σύζυγο. 

Πράγματι, την επόμενη ημέρα ρώτησαν και τους είπαν για το Μοναστήρι της Παναγίας της Φανερωμένης στην Ιεράπετρα. Ήρθαν με ευλάβεια. Ήταν το έτος 2000. Ανέβηκαν τα απότομα σκαλοπάτια και βρέθηκαν έξω από τον σπηλαιώδη ναό της Παναγίας. Δάκρυα συγκίνησης και θαυμασμού έτρεξαν από τα μάτια της γυναίκας. Τα απότομα βράχια και ο περιβάλλον χώρος γύρω από τον ιερό Ναό, ήταν ακριβώς το ίδιο σημείο που είχε δει τρεις φορές στο όνειρο τη μαυροφορεμένη Παναγία να κρατά το βρέφος στη μητρική αγκαλιά της! Γονάτισε με δέος στην εικόνα της Παναγίας, προσκύνησε με λυγμούς και αναχώρησαν από το Μοναστήρι.

Σε λίγες ημέρες το ζευγάρι πήγε πάλι στην κλινική για να εξετασθεί από τον ιατρό. Μετά από λίγη ώρα ο γυναικολόγος τους ανακοινώνει ότι δεν χρειάζεται να προσπαθήσουν να κάνουν παιδί με ιατρική υποβοήθηση. Η γυναίκα ήταν έγκυος! Είχε δίκιο η γυναίκα που δεν δεχόταν να ξεκινήσει πριν μερικές ημέρες την επέμβαση. Ήταν ήδη στην έκτη εβδομάδα της κύησης! Το κοριτσάκι που γέννησε, το βάπτισε στο Μοναστήρι και του έδωσαν το όνομα «Φανερωμένη».  

3) Πριν από λίγα χρόνια, ήρθαν στο Μοναστήρι από το χωριό Ανατολή Ιεράπετρας μία μητέρα με το γιο της, ο οποίος είχε από μικρό παιδί μία ελιά δίπλα στο μάτι. Με τα χρόνια η ελιά μεγάλωσε και κακοσύνεψε. Πολλές φορές έβγαζε πύο και έτρεχε αίμα. Έπρεπε να κάνει εγχείρηση για να την αφαιρέσει. Όταν ήρθαν στο Μοναστήρι, πήραν λαδάκι από το καντήλι της Παναγίας και καθημερινά άλειφε την ελιά. Σε λίγες ημέρες είχε εξαφανισθεί εντελώς!

4) Όταν πρόσφατα, το έτος 1999, άνοιγαν τον καινούριο εθνικό δρόμο ακριβώς από κάτω από το Μοναστήρι, ένας τεράστιος βράχος καταπλάκωσε ένα φορτωτή εγκλωβίζοντας για λίγο και τον χειριστή του μηχανήματος. Αμέσως μόλις απεγκλωβίσθηκε ο χειριστής, υποχώρησε ένα μέρος του βουνού, στο οποίο εκτελούνταν οι εργασίες και σκέπασε με χώματα τελείως το φορτωτή, χωρίς όμως να κινδυνεύσει ούτε ο χειριστής ούτε κανείς από τους εργάτες που δούλευαν δίπλα!  

5) Ανήμερα του Πάσχα, το έτος 2006, ήρθε ένας στρατιώτης, που υπηρετούσε τη θητεία του στην αεροπορική  βάση της Ζήρου στη Σητεία, να προσκυνήσει την Παναγία. Φεύγοντας από το Μοναστήρι, έχασε τον έλεγχο του αυτοκινήτου του και κατρακύλησε στον γκρεμό, πέφτοντας εκατόν πενήντα περίπου μέτρα χαμηλά. Όταν τον απεγκλώβισαν οι πυροσβέστες και τον μετέφεραν με το ασθενοφόρο, διαπίστωσαν ότι έφερε μονάχα ορισμένες επιφανειακές αμυχές. Από θαύμα της Παναγίας ο νεαρός δεν έπαθε το παραμικρό, ενώ το αυτοκίνητό του διαλύθηκε ολοσχερώς!

6) Το έτος 1997, στις αρχές του Δεκαπενταυγούστου, έφτασε πρωΐ-πρωΐ στο Μοναστήρι μία παρέα προσκυνητών από το Ηράκλειο. Η οικογένεια είχε την ευλαβή συνήθεια να ανέβαινει με τα πόδια στο Μοναστήρι τις μέρες του Δεκαπενταυγούστου πάνω από δέκα χρόνια. Ξεκινούσαν όλοι μαζί από το Ηράκλειο, οι γονείς, τα παιδιά, οι θείοι και τα ξαδέρφια, και έρχονταν όλοι μαζί στη Φανερωμένη με τα πόδια! Η πεζοπορία τους, διαρκούσε δύο μέρες περίπου. Όταν τους ρωτήσαμε σε ποιό θαυμαστό γεγονός της Παναγίας Φανερωμένης οφείλεται το τάξιμό τους, εκείνοι μας διηγήθηκαν τα εξής: Είχαν μία δεκάχρονη κόρη, που έπασχε από λευχαιμία. Το παιδί υπεβλήθη σε ιατρικές εξετάσεις και θεραπείες, όμως δεν είδαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Στην απογοήτευση και στην στεναχώρια τους, κάποιος τους είπε για το Μοναστήρι της Φανερωμένης και για το πόσο θαυματουργή είναι η χάρη της Παναγίας. Ήρθαν στη Μονή με το κοριτσάκι τους, προσκύνησαν την εικόνα της Παναγίας και πήραν λαδάκι και άλειψαν το παιδί τους. Φεύγοντας οι δυό γονείς έκαναν, χωρίς να έχουν συνεννοηθεί, το ίδιο τάξιμο: να βοηθήσει η χάρη της Παναγίας και να γίνει καλά το παιδί τους και θα έρχονται από το σπίτι τους με τα πόδια στο Μοναστήρι, τόσα χρόνια όσα είναι και η κόρη τους, δηλ. δέκα. Με τις επόμενες θεραπείες που έκαναν, τα αποτελέσματα ήταν πολύ ενθαρρυντικά και έτσι σε σύντομο διάστημα το κορίτσι θεραπεύθηκε εντελώς! 

7) Μια μητέρα από χωριό της Επαρχίας Μεραμβέλλου ήρθαν το έτος 1947 με τον δίχρονο τότε γιο της να κάνουν «Δεκαπεντάρη» στο Μοναστήρι. Το παιδί αντιμετώπιζε ένα μεγάλο πρόβλημα εκ γενετής. Ξυπνούσε απότομα τη νύκτα βλέποντας εφιάλτες και φώναζε έντρομο. Τότε η ταλαιπωρημένη μάνα έκανε τάξιμο να έρθουν μαζί με το γιο της στην Παναγία τη Φανερωμένη και να μείνουν δεκαπέντε μέρες πριν τη μεγάλη εορτή της Κοιμήσεως, να «Δεκαπεντήσουν». Πίστευε ακράδαντα ότι μονάχα η χάρη της Φανερωμένης θα μπορούσε να βοηθήσει το μονάκριβο παιδί της. Πραγματικά, μέσα στο Μοναστήρι, με τη συνεχή συμμετοχή στις καθημερινές Ιερές Ακολουθίες, τις Θείες Λειτουργίες, τους Εσπερινούς, τις Παρακλήσεις και τα Απόδειπνα, το παιδί ηρέμησε και ιάθηκε. Η Κυρία Φανερωμένη το θεράπευσε τελείως και απαλλάχθηκε από το φοβερό πρόβλημα που αντιμετώπιζε. Από τότε η πιστή αυτή γυναίκα, ως έκφραση ευγνωμοσύνης στην Παναγία, ερχόταν σχεδόν κάθε χρόνο στο Μοναστήρι μέχρι τα βαθειά της γεράματα και έκανε «Δεκαπεντάρη», ενώ ο γιος της αξιώθηκε να σπουδάσει, να χειροτονηθεί Ιερέας και να διακονεί μέχρι σήμερα επάξια την Εκκλησία του Χριστού μας.