Ιερά Μονή Παναγίας στην θέση «Αρμός» στην τοπική Κοινότητα Μάλλες Ιεράπετρας

Νοτιανατολιά και σε απόσταση περίπου πέντε (5) χλμ. από τις Μάλλες και κοντά στην Ιερά Μονή Παναγίας Εξακουστής, στον Αρμό, βρίσκεται η πρώην Ιερά Μονή Γενεσίου της Θεοτόκου. Παρότι η θέση του ερειπωμένου σήμερα μοναστηριού είναι πίσω από τις λοφοσειρές της Δίκτης, έχει πανοραμική θέα προς στα πευκοδάση του Σελάκανου και των Μαλλών. Είναι μία από τις παλαιότερες Μονές της Κρήτης που σήμερα σώζεται μόνο το καθολικό. Ο ναός, που είναι αφιερωμένος στο Γενέθλιο της Θεοτόκου, είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος με περίτεχνο τέμπλο του 1869.

Σύμφωνα με την προφορική παράδοση στη θέση αυτή βρισκόταν η Επισκοπή Ιεράς, στην οποία διέμειναν και ετάφησαν επτά (7) Επίσκοποι κατά το 2ο αιώνα μ.Χ. Το καθολικό κτίσθηκε κατά την Ενετοκρατία (1211-1669), ενώ κατά την Τουρκοκρατία χρησιμοποιήθηκε ως μόνιμη η θερινή κατοικία Επισκόπων Ιεράς και Σητείας, όταν έδρα της Επισκοπής ήταν ο Άγιος Γεώργιος στη Λούτρα Μαλλών.

Σύμφωνα με τον Γεώργιο Μαρκόπουλο («Γεράπετρος και Γεραπετρίτες», 1981), η Μονή ανήκε στην κατηγορία των παλαιότερων μοναστικών κέντρων για τα οποία δεν είναι σήμερα γνωστές ιστορικές μαρτυρίες ως προς τη συνεχή λειτουργία της η την εγκατάλειψή της λίγο πριν από τις τελευταίες δεκαετίες της Ενετοκρατίας.

Κατά την περίοδο της τουρκικής κατάκτησης το μοναστήρι του Αρμού θεωρήθηκε ως κατάλληλος τόπος για την εγκατάσταση του Επισκόπου Ιεράς και Σητείας. Εκτός από τα ενετικά αρχεία, η πρώτη γραπτή πηγή για την Μονή Παναγίας Αρμού είναι ένα τουρκικό έγγραφο του 1685. Όπως αναφέρεται η Μονή αποτελούσε αντικείμενο διαμάχης και διεκδικήσεων ανάμεσα στον Επίσκοπο Ιεράς Μελέτιο Θεοδώρου Τριβιζά και μία κάτοικο των Μαλλών, τη Μαρίτα Μαγκαφουροπούλα. Στο τουρκικό Ιεροδικείο επήλθε συμβιβασμός και ο Επίσκοπος Μελέτιος αγόρασε τα παραρτήματα, τους αγρούς, τα αμπέλια, τους κήπους, τα πρόβατα, τις κυψέλες με μέλισσες, τα βόδια, τα έπιπλα κ.λπ. που βρίσκονταν στους χώρους του Μοναστηριού. Επομένως η μονή κατά το 1685 διέθετε περιουσία και ήταν ένα ζωντανό μοναστήρι πιθανότατα είχε μια μικρή συνοδεία. 

Το 1860 ο Επίσκοπος Ιλαρίων Κατσούλης παραχώρησε τη Μονή Παναγίας Αρμού στην Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης Γουρνιών, η οποία απέστειλε μοναχό που ανέλαβε την ευθύνη του πρώην μοναστηριού. 

Τα κτήματα του μοναστηριακού Μετοχίου της Παναγίας στον Αρμό ενοικιάζονταν σε διαφόρους ιδιώτες, με συνέπεια Χριστιανοί κάτοικοι των Μαλλών να εγείρουν αξιώσεις επί της κτηματικής περιουσίας του Μετοχίου. Το 1873 οι πληρεξούσιοι των Μαλλών υπέβαλλαν επισήμως στον Διοικητή Λασιθίου Αδοσίδη Κωστή Πασά αίτημα παραχώρησης τμήματος των εσόδων του Μετοχίου για την κάλυψη των εξόδων λειτουργίας της Αλληλοδιδακτικής Σχολής των Μαλλών. Το αίτημα τελικά ικανοποιηθηκε με την επανάσταση του 1878 οπότε και οι κάτοικοι των Μαλλών κατέλαβαν δυναμικά τα κτήματα της Μονής και τα εισοδήματά της διατέθηκαν για εκπαιδευτικούς σκοπούς και για άλλα έργα κοινής ωφέλειας. Η Μονή καταργήθηκε με τον Νόμο του 1901 και σήμερα υπάγεται στην Ενορία Μαλλών ως ενοριακή.