Ναός Τιμίου Σταυρού - Μιχαήλ Αρχαγγέλου

Πρόκειται για δίκλιτο καμαροσκεπή ναό εντός του οικισμού των Μαλλών βορειοδυτικά. Όπως μαρτυρούν τα σωζόμενα αρχιτεκτονικά στοιχεία, ο νότιος ναός είναι αφιερωμένος στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, ενώ ο βόρειος που προστέθηκε αργότερα, πιθανόν το έτος 1899, στον Μιχαήλ Αρχάγγελο. Αρχικά ανηγέρθη το κλίτος του Τιμίου Σταυρού, το οποίο είναι κτίσμα της ενετικής περιόδου, ίσως του 15ου - 16ου αι., όπως μαρτυρούν τα σωζόμενα αρχιτεκτονικά μέλη και τα εντοιχισμένα πινάκια στην ανατολική όψη πάνω από την κόγχη του ιερού βήματος. Αργότερα, σύμφωνα με την εγχάρακτη επιγραφή στο υπέρθυρο, στη βάση του κωδωνοστασίου, το έτος 1899 προστέθηκε το δεύτερο κλίτος του ναού, το οποίο αφιερώθηκε στον Αρχάγγελο Μιχαήλ και κατασκευάστηκε το κωδωνοστάσιο, πανομοιότυπο με αυτό του Αγίου Γεωργίου στη Λούτρα.

Και αυτό γιατί λίγα μόλις μέτρα ανατολικά του ναού σώζεται ο βόρειος τοίχος του κατεστραμμένου ναού του Μιχαήλ Αρχαγγέλου, που είχε ήδη εγκαταληφθεί, οπότε ήταν λογικό οι ευσεβείς κάτοικοι να αφιερώσουν στον Ταξιάρχη το νέο κλίτος και μάλιστα χρησιμοποιώντας και φιαλίδια κατά την κατασκευή, κατά το πρότυπο του παλαιού, όπως μαρτυρείται μέχρι σήμερα από τα σωζόμενα στον βόρειο μισό τοίχο του παλαιού ναού. Οι φορητές εικόνες και τα περίτεχνα ξυλόγλυπτα τέμπλα του ναού με τα σε καλή κατάσταση διατηρημένα λυπηρά είναι αντιπροσωπευτικά δείγματα λαϊκών εργαστηρίων ζωγραφικής που έδρασαν στην περιοχή της Ιεράπετρας τον 19ο αι.