Ναός Παναγίας (Κοιμήσεως της Θεοτόκου) και Αγίας Τριάδος

Η παλαιότερη εκκλησία του χωριού και κάποτε ενοριακή του Κάτω Χωριού της Σφάκας είναι η Παναγία, ένα διπλός από προσθήκη ναός. Το ένα κλίτος τιμάται στην Κοίμηση της Θεοτόκου και το άλλο στην Αγία Τριάδα. Τα δύο κλίτη είναι μονόχωρα, καμαροσκεπή με ημικυκλικό θόλο στηριζόμενο από ένα ενισχυτικό τόξο και επικοινωνούν μεταξύ τους με ένα τοξωτό άνοιγμα. Κοσμούνται από ξυλόγλυπτα τέμπλα εξαιρετικής τέχνης και διατήρησης που έχουν κατασκευαστεί στα έτη 1845-1849 και φέρουν δεσποτικές εικόνες της ίδιας περιόδου.

Ο αρχικός ναός -σήμερα βόρειο κλίτος- οικοδομήθηκε στο 14ο-15ο αιώνα. Ήταν κεραμοσκεπής, τοιχογραφημένος και έφερε πάνω από τη δυτική είσοδο τέσσερα χρωματιστά εφυαλωμένα αγγεία σε σταυρόσχημη διάταξη, τα οποία σύμφωνα με την ειδική ερευνήτρια επί των εντοιχισμένων αγγείων κ. Αν. Γιαγκάκη, χρονολογούνται στην ίδια περίοδο με το ναό. Στο εσωτερικό του σώζονται σήμερα ελάχιστα τμήματα τοιχογραφιών από την εικονογράφησή του. Καλύτερα διατηρείται τμήμα από τη Δέηση στο ανατολικό τμήμα του νότιου τοίχου. Διακρίνονται ο Χριστός ένθρονος και αριστερά του ο Τίμιος Πρόδρομος. Ορατά είναι λείψανα τοιχογραφιών συλλειτουργούντων ιεραρχών στη νοτιοανατολική γωνία του Ιερού του βόρειου κλίτους. Σύμφωνα με τη μελέτη της κ. Δάφνης Χρονάκη, ο ναός περιλαμβάνεται στη βενετική απογραφή των ορθοδόξων ναών της περιοχής της Σητείας, που πραγματοποιήθηκε το 1637,  ήταν αφιερωμένος στην Παναγία και δηλώθηκε από τον παπα-Νικόλα Συλλιγνά.

Το 1634 ο ναός διπλασιάστηκε με την προσθήκη του νότιου κλίτους και στη φάση αυτή κατασκευάστηκε ο λιθόγλυπτος διάκοσμος του ναού: το κωδωνοστάσιο στη συμβολή των κλιτών, το περίτεχνο αγιοθύριδο στην κόγχη του ιερού, το πλαίσιο του βόρειου παραθύρου με το ανάγλυφο αγγελάκι, εσωτερικά το κόσμημα επίστεψης της κόγχης του ιερού στο νότιο κλίτος, ο επιμελημένος τάφος με τη χαμένη σήμερα επιτύμβια πλάκα που είδε ο G. Gerola στις αρχές του 20ού αιώνα στο βόρειο κλίτος και τέλος το κλασσικίζον θύρωμα με την κτητορική επιγραφή του νότιου κλίτους. Στο υπέρθυρο του θυρώματος του 17ου αιώνα είναι χαραγμένη η επιγραφή «Οικοδωμήθη ο της α(γ)ίας Τριάδος ναός, δι᾿ εξόδου και κόπου Μηχαήλ του Σιληγνά. Είρχε Y(η)σους επί (γης) ΑΧΜΓ (1634), μάρτιο Β΄». Η επιγραφή περιέχει ουσιαστική μνεία του χορηγού ανοικοδόμησης του νότιου κλίτους, της Αγίας Τριάδας.

Στην ανακαίνιση του 1911, φαίνεται πως το θύρωμα της Αγίας Τριάδας μεταφέρθηκε στο βόρειο κλίτος, συρραφή ορατή στην τοιχοδομία του δυτικού τοίχου, και στο νότιο κλίτος τοποθετήθηκε νέο υπέρθυρο με ανάγλυφα διακοσμητικά στοιχεία στο υπέρθυρο, όπως ένας σταυρός με πεπλατυσμένες τις οριζόντιες κεραίες, εκατέρωθεν αυτού πουλιά και εξάκτινα άνθη, καθώς και ανάγλυφη χρονολογία 1911.