Ναός Αγίας Παρασκευής στα Ξεράμπελα

Ο ναός της Αγίας Παρασκευής βρίσκεται στην ορεινή θέση Βροντάς, πριν τον ονοµαστό υστεροµινωϊκό οικισµό του Βροντά µε τους περίφηµους θολωτούς τάφους, όπου διατηρούνται οικιστικά υπολείµµατα και άλλων κτηρίων, πιθανώς µιας µικρής µοναστικής εγκατάστασης. Είναι µονόχωρος καµαροσκεπής ναός ο οποίος σε δεύτερη οικοδοµική φάση διπλασιάστηκε σε µήκος. Στο παλαιότερο τµήµα του διατηρούνται τµήµατα τοιχογραφικού διακόσµου κάτω από ασβεστοεπιχρίσµατα. Μέχρι να γίνουν εργασίες αποκάλυψης των τοιχογραφιών αυτών σε µεγαλύτερη έκταση δεν είναι δυνατό να γίνεται λόγος για τη χρονολόγησή τους. Ωστόσο, µε βάση τα δεδοµένα των πολλών τοιχογραφηµένων εκκλησιών της περιοχής αναµένουµε ένα ακόµη τοιχογραφηµένο σύνολο του τέλους του 14ου ή των αρχών του 15ου αιώνα. Σε απόσταση λίγων µέτρων από τη βορειοδυτική γωνία του ναού υπάρχει τάφος στεγασµένος µε αρκοσόλιο που προφανώς θα πρέπει να συνδέεται µε έναν από τους κτήτορες ή τους σηµαντικούς οικιστές του µονυδρίου. Σε συµβολαιογραφική πράξη του νοτάριου και ιερέα του Καβουσίου παπα-Ανδρέα Γαλανού, µε ηµεροµηνία Μαΐος του 1619, αναφέρεται ότι «ο Ενετός Άρχοντας Ανδρέας Μουδάτζος, παραχωρεί το µοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, που πριν ήταν γυναικείο, στον µοναχό Νικήτα Ρουσοψείρη, γιο του Γιώργη, και λίγα χρόνια αργότερα στις 5 Απριλίου 1625 στον «Μάρκο Σκορδίλη του ποτε Γεώργη». Πανηγυρίζει στις 26 Ιουλίου, ηµέρα µνήµης της Αγίας οσιοπαρθενοµάρτυρος Παρασκευής.