Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου - Αγίου Ιωάννου Θεολόγου

Ο µεγαλοπρεπής ιερός ναός Κοιµήσεως της Θεοτόκου και του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στη µεσοχωριά του Καβουσίου θεωρείται εξαιρετικό δείγµα της ναοδοµίας εκλεκτικιστικού ρυθµού του 19ου αι., µε κοµψές αναλογίες, επιµεληµένη κατασκευή και λιθανάγλυφα εξαιρετικής ποιότητας, αντάξιο της αίγλης και της οικονοµικής ευµάρειας του οικισµού. Αποτελείται από δύο συνενωµένους µονόχωρους καµαροσκεπείς ναούς. Ο παλαιότερος νότιος ναός είναι αφιερωµένος στην Κοίµηση της Θεοτόκου και ο βόρειος που προστέθηκε αργότερα τιµάται στον ευαγγελιστή της αγάπης, Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο. ∆ιαθέτει σηµαντικά αρχιτεκτονικά µέλη και ένα µονολιθικό τρίλοβο καµπαναριό, αληθινό κοµψοτέχνηµα, που κατασκευάστηκε το 1914. 

Το Ιερό Βήµα χωρίζεται από τον κυρίως ναό µε ένα ιδιαίτερης τέχνης επίχρυσο τέµπλο, από ντόπια ξυλεία κυπαρισσιού, προερχοµένη από το ιερό άλσος Καβουσίου κοντά στην αρχαία ελιά, και µε φορητές εικόνες που χρονολογούνται στα τέλη του 19ου αιώνα. Εγχάρακτη επιγραφή στην κεντρική είσοδο του ναού αναφέρει τη χρονολογία ανεγέρσεως: «Το 1847 εκτίσθη ο ναός της Θεοτόκου». Στην ιταλογερµανική κατοχή ο ναός φιλοξένησε τάξεις του ∆ηµοτικού Σχολείου Καβουσίου. Τα έτη 2001-2002 ανακαινίστηκε ο ναός πλήρως και απόκτησε σε µεγάλο βαθµό την παλιά του αίγλη. Έγιναν εργασίες στερέωσης, συντήρησης και καθαρισµού του τέµπλου και των εικόνων, του καµπαναριού, των κονιαµάτων εσωτερικά και εξωτερικά, των θυρωµάτων, των κουφωµάτων, κατασκευάστηκαν νέοι µπρούτζινοι πολυέλαιοι και ιερατικά σκεύη, ενώ διαµορφώθηκε ο αύλειος πλακόστρωτος χώρος µε λίθινη κρήνη µε παλαιά αρχιτεκτονικά µέλη και η κεντρική του είσοδος κατασκευάστηκε µε βάση το υπάρχον παλαιό τόξο. Πεζούλια µε λουλούδια και ένα κυπαρίσσι στεφανώνουν τον ναό σε ένα αισθητικά ωραίο σύνολο. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών τελέσθηκαν στις 10 Αυγούστου 2002 µε κάθε επισηµότητα τα Ιερά Θυρανοίξια από τον μακαριστό Μητροπολίτη Ιεραπύτνης και Σητείας κυρό Ευγένιο. Στον ιερό ναό τελούνται τον ∆εκαπενταύγουστο οι ιερές Ακολουθίες και οι Παρακλήσεις προς την Παναγία, µε αποκορύφωση τη µεγάλη εορτή της Κοιµήσεως, στις 15 Αυγούστου, που θεωρείται η κύρια πανήγυρη του ναού. Ο ναός πανηγυρίζει, επίσης, στις 26 Σεπτεµβρίου, εορτή της µεταστάσεως του Αγίου αποστόλου και ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου, όπως επίσης και στις 8 Μαΐου, εορτή της µνήµης του.