Ενοριακός Ναός Άγιου Γεώργιου
ΕΝΟΡΙΑΚΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Ενοριακός Ναός Άγιου Γεώργιου

Στο κέντρο του οικισμού του Κάτω Χωριού των Έξω Μουλιανών δεσπόζει μεγαλοπρεπής ναός αφιερωμένος στον Άγιο ένδοξο Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο τον τροπαιοφόρο και θαυματουργό. Είναι κτισμένος στα μέσα του 20ού αι. στη θέση μικρότερου αρχαιότερου ναού της Ενετικής περιόδου, ο οποίος σύμφωνα με μαρτυρίες έφερε τοιχογραφικό διάκοσμο. Ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο της βασιλικής με τρούλο με τρία κλίτη. Τα σχέδια, που εγκρίθηκαν κατά νόμο από το τότε Υπουργείο Παιδείας, εκπόνησε το Τεχνικό Γραφείο στο Ηράκλειο των Μιχαήλ Πετυχάκη, Πολιτικού Μηχανικού, και Ιωάννου Τζομπανάκη, Αρχιτέκτονος Μηχανικού, που είχαν και την επίβλεψη των εργασιών, που εκτέλεσε ο εργολάβος Λεωνίδας Μελισίδης. Την κατασκευή των κωδωνοστασίων εκτέλεσε το 1952 ο εκ Σητείας εργολάβος κ. Χαράλαμπος Μαρκάκης, ενώ η αυλή στρώθηκε με τσιμεντοκονία το 1958, από τον εμπειρικό εργολάβο Μιχαήλ Μπουλνακάκη. 

Η ανοικοδόμηση του ναού υπήρξε έργο ζωής του μακαριστού πρωτ. Γεωργίου Μαστοράκη, ο οποίος ανέλαβε να συντονίσει όλες τις επίπονες εργασίες και προπάντων να συγκεντρώσει το τεράστιο χρηματικό ποσό που απαιτούνταν για την ανέγερση και αποπεράτωσή του. Στις 13 Αυγούστου του έτους 1935, σύμφωνα με οδηγίες του τότε Επισκόπου Νεαπόλεως Διονυσίου (Μαραγκουδάκη), [τα έτη 1932-1935 είχαν συγχωνευθεί σε μία οι Επισκοπές Πέτρας και Ιεράς και Σητείας, την Επισκοπή Νεαπόλεως] μετά τη Θεία Λειτουργία στον παλιό Άγιο Γεώργιο, με λιτανευτική πομπή, κρουομένων των κωδώνων, προεξάρχοντος του π. Γεωργίου Μαστοράκη και ακολουθούντων όλων των κατοίκων, μεταφέρθηκαν στο Πάνω Χωριό, στον άλλο ναό του Αγίου Γεωργίου, τα Άγια Λείψανα, όλες οι ιερές εικόνες και τα ιερατικά σκεύη. Τότε άρχισε η κατεδάφιση του παλιού ναού και η εξόρυξη των θεμελίων για την ανοικοδόμηση νέου, ευρυχωρότερου, για να στεγάσει τις λατρευτικές ανάγκες της ακμάζουσας τότε Κοινότητας. Οι εργασίες, που διακόπηκαν κατά τη διάρκεια του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου, συνεχίστηκαν αμέσως μετά και ολοκληρώθηκαν το έτος 1952. Απαιτήθηκε τεράστιο για την εποχή εκείνη χρηματικό ποσό, το οποίο συγκεντρώθηκε από την εκποίηση όλης της ακινήτου αγροτικής περιουσίας της Ενορίας, από εράνους σε όλη την Επαρχία Σητείας της προς τούτο διορισμένης Ερανικής Επιτροπής και από εισφορές των Ομογενών της Αμερικής. Επίσης, πολλοί κάτοικοι προσέφεραν υλικά κατασκευής, πέτρες, τσιμέντα, αμμοκονιάματα και προσωπική εργασία.

Το τέμπλο είναι από τσιμέντο, ζωγραφισμένο με πολλά σχέδια, κατασκευασμένο από τον περίφημο εμπειρικό τεχνίτη Μαστρο-Μανώλη. Η αγιογράφηση όλων των εικόνων του τέμπλου έγινε από τον καταξιωμένο αγιογραφικό οίκο των Ιωασαφαίων στις Καρυές του Αγίου Όρους τα έτη 1951 και 1952. Αργότερα κατά τα έτη 1954 αγιογραφήθηκαν από τον ίδιο οίκο και τα άλλα κλίτη, το βόρειο αφιερωμένο στους Άγιους Πάντες και το νότιο, αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα. Τα εγκαίνια του κεντρικού κλίτους του Αγίου Γεωργίου τελέσθηκαν μεγαλοπρεπώς από τον Μητροπολίτη Ιεράς και Σητείας Φιλόθεο (Μαζοκοπάκη) στις 26 Οκτωβρίου 1952. Τα δύο άλλα κλίτη εγκαινίασε πολλά χρόνια αργότερα στις 12 Ιουλίου 2008 ο Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας Ευγένιος (Πολίτης). Ο ναός έχει αγιογραφηθεί στο μεγαλύτερο μέρος του από τον Ηρακλειώτη αγιογράφο Γεώργιο Κτιστάκη, στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000.